İyi bir havalandırma sistemi başarılı bir yetiştirme alanının olmazsa olmazıdır. Bir iç mekan yetiştirme alanının havalandırma sistemi, en az ışık sistemi veya besin rejimi kadar önemlidir. Havalandırma sisteminin amacı, iç mekan yetiştirme alanındaki atmosferik koşulları (sıcaklık, nem ve karbondioksit seviyeleri) sağlamaktır. Sıcaklık, nem ve karbondioksit seviyelerinin üçü de direkt olarak fotosentezi, dolayısıyla da bitkinin büyümesini ve gelişmesini etkiler. Bu değişkenler tercih edilen aralıkta tutulduğunda, bir bitkinin fotosentez yapma kabiliyetinden taviz verilmemiş olur. Başarılı bir iç mekan yetiştirme alanına katkı sağlayan diğer temel faktörler gibi havalandırmanın sürekliliği de, hızlandırılmış bitki büyümesi için en uygun koşulları sağlamak konusunda önemlidir. İç mekan bir hobi bahçede havalandırma sistemi temiz hava giriş fanı, kirli hava çıkış fanı ve vantilatörden biraz daha fazlasından oluşabilecekse de; daha ileri seviye bahçe kurulumlarında havalandırma sistemi aynı zamanda klima, nem giderici ve karbondioksit zenginleştirme ekipmanlarını kapsamalıdır.
Yetiştiricinin basit veya ileri seviye bir havalandırma sistemi kullanması fark etmeksizin havalandırma sistemlerinin temel fonksiyonları aynıdır: sıcaklık ve nem seviyelerini istenen aralıkta sabit tutmak ve bitkilere fotosentezde kullanacakları karbondioksiti temin etmek.
İdeal Havalandırma Sistemi İçin İdeal Fanı Bulmak
Çoğu iç mekan yetiştirme alanında en uygun sıcaklık aralığı 24-27 °C’dir. Karbondioksit bakımından zengin yetiştirme alanlarında ise bu sıcaklık aralığı biraz daha yüksek olabilmektedir. Havalandırma sisteminde kullanılan ekipman, yetiştiricinin sıcaklığı bu aralıklarda tutmasına yardımcı olur.
Herhangi bir havalandırma sistemindeki en yaygın ekipman parçası motorlu fandır. Düşük sıcaklıklarda seyreden küçük bir iç mekan bahçenin bütün havalandırma sistemi bir adet fandan oluşabilir. Kullanılan fan sayesinde taze hava yetiştirme alanına doğru çekilirken, fazla ısı ortadan kaldırılacaktır. Taze ve serin hava sıcaklığın düşmesine yardım eder ve bitkilerin ‘nefes’ alması için ihtiyaç duydukları karbondioksitten içinde bolca bulundurur. Daha fazla bitki yetiştirme lambasının kullanıldığı daha büyükçe yetiştirme alanları veya bahçeler; sıcaklığın, nem oranının ve karbondioksit seviyelerinin düzenlenmesi için birden fazla fana ihtiyaç duyar. Orta büyüklükteki yetiştirme alanlarında temiz hava giriş fanı ve kirli hava çıkış fanı olmak üzere iki adet motorlu fan kullanmak oldukça yaygındır. Bu tip bir kurulumda fanlar kirli havayı yetiştirme alanının dışına çıkarmak ve onu taze havayla değiştirmek için birlikte çalışırlar.
İçerisinde termostat ve nem ölçeri bulunan atmosfer kontrol cihazları, yetiştiricilere yetiştirme alanındaki motorlu fanları otomatikleştirme ve böylece daha istikrarlı atmosferik koşullar elde etme imkanı tanımaktadır. Vantilatör gibi hava sirkülasyonuna yarayan fanlar ise,bahçenin sıcaklığını ve nemini harmanladıkları için yetiştirme alanının içerisinde homojen atmosferik koşullar yaratma konusunda oldukça önemli araçlardır. Fazla sıcaklığı ortadan kaldırma ve en uygun sıcaklık ve nem koşullarını sağlama konularında oldukça etkili olduklarından, modern iç mekan bahçelerde zaman zaman klima ve türevi iklimlendiriciler de kullanılmaktadır.
Yetiştirme alanında kullanılacak fan tercihi havalandırma sistemi kurulurken yapılan en kritik tercihlerdendir. Zayıf bir fan havayı tazeleyemeyerek bitkinizin kirli havaya maruz kalmasına sebebiyet verecekken, olması gerektiğinden güçlü bir fan yetiştirme alanındaki havayı soğutup en uygun iklim koşullarından ulaşmanıza neden olabilir. Bu gibi faktörleri ortadan kaldırmak için kullanacağınız fan sayısını, fanın/fanların ebat ve güçlerini hesap etmeniz gerekmektedir.
Havalandırma sisteminin temel prensibi, yetiştirme alanındaki havayı iki dakikada bir tazelemektir. Bu prensibe göre yetiştirme alanınızda kullanacağınız fanın gücünü hesaplarken bitki yetiştirme kabininin hacminden yararlanmanız gerekir. Böylece tazelenecek hava miktarına daha kolay ulaşırsınız. Bitki Yetiştirme Kabini’nin hacmini hesaplarken, ‘Kabin Boyu x Kabin Eni x Kabin Yüksekliği’ formülünü kullanmanız yeterlidir. İki dakikada bir bitki yetiştirme kabini içerisindeki havanın tazelenmesi gerektiğinden, 60 dakikada 30 defa havanın tazelenmesi gerektiği sonucuna varılır.
(Kabin Boyu x Kabin Eni x Kabin Yüksekliği) x 30 formülü size havanın tazelenmesine ilişkin temel prensibe göre kullanmanız gereken fanın gücünü verecektir.
Örneğin, 1.20 – 1.20 – 2.00 metrelik bir bitki yetiştirme kabini için:
(1.20x1.20x2.00) x 30 = 86.4 m3/saat’lik bir fan kullanmanız gerekir.
Buna ek olarak, yetiştirme alanındaki iklimi etkileyen faktörler de hesaba katıldığında daha isabetli bir sonuç ortaya çıkacaktır.
1.Her bir lamba için elde edilen değere %10 ekleyin.
2.Karbondioksit bakımından zengin yetiştirme ortamları için elde edilen değere %5 ekleyin.
3.Havalandırma sisteminde Karbon Filtre kullanılıyorsa elde edilen değere %20 ekleyin.
Bu değerler havanın devridaimi için gereken fan gücüne ilişkin değerlerdir. Bitki yetiştirirken nem ve sıcaklık gibi faktörler de devreye girdiğinden, pratikte daha kullanışlı olması için yetiştirme alanında kullanacağınız temiz hava giriş fanını ve kirli hava çıkış fanını Growkent’in önerdiği aşağıdaki formül ile hesaplayabilirsiniz:
(Kullanılan Watt/2) x 1.2
Örneğin, 2 adet 250W lamba için:
[(250x2)/2] x 1.2 = (500/2) x 1.2 = 300 m3/saat’lik kirli hava çıkış fanı kullanmalısınız.
Bitki yetiştirme kabini içerisindeki basınç dengesini korumak ve hava devridaimini en iyi şekilde sağlamak için; temiz hava giriş fanı, kirli hava çıkış fanının yarısı veya 2/3’ü kapasitede olmalıdır.
Örneğin, 300m3/saat’lik kirli hava çıkış fanı için, 150 m3/saat’lik veya 200 m3/saat’lik temiz hava giriş fanı kullanmanız gerekmektedir.
Sıcaklık ve nem değerleri bölgeye ve mevsime göre değişkenlik gösterdiğinden formüller pratikte her zaman doğru sonucu vermeyebilir fakat doğru sonuca ulaşmanızda size oldukça yardımcı olur. Asıl referans noktanız daima yetiştirme alanınızdaki iklim (sıcaklık ve nem değerleri) olmalıdır. İç mekan yetiştirme alanında en uygun sıcaklık aralığı 24-27 °C’dir. En uygun nem oranı aralığı ise %50-%60’tır.
